تجربه تحصیلی من در رشته مالی اسلامی (امیر عباس زینت بخش)

تجربه تحصیلی من در رشته مالی اسلامی

ژوئن (تیر ماه) 2010 یعنی 9 سال پیش برای من یک نقطه عطف و پیشرفت بود که با بورسیه بانک مرکزی مالزی وارد دوره تخصصی کارشناسی ارشد مالی اسلامی یا CIFP شدم و در کنار 43 ملیت و در واقع نمایندگان 43 شرکت خارجی از AT&T آمریکا گرفته تا دویچه بنک و بانک کره جنوبی و میتسوبیشی ژاپن و... نشستم.
تا قبل از ورود به این فضا و رشته، با سابقه تحصیلی که در رشته MBA مالی داشتم، ذهنیتم این بود که رشته مالی اسلامی مخصوص مسلمانان و محصور در کشورهای اسلامی است و وقتی از همکلاسی های غیر مسلمان (با سابقه تحصیل در دانشگاه های مطرح) دلیل سفر به مالزی و تحصیل در این رشته را پرسیدم در پاسخ به این واقعیت اشاره میکردند که شرکت های آنان برای تعامل مالی با کشورهای اسلامی و مشتریان مسلمان به متخصصین این رشته نیاز دارند و لازم است افرادی آشنا با ساختار و مکانیزم قراردادهای تامین مالی منطبق با شریعت در بدنه کار باشند و این به معنای تغییر عقاید نیست و موضوع؛ صرفا یک بیزینس است!
همان اوایل دوره بود که موسس بانک بدون ربای آمریکا؛ جناب یحیی سخنران میهمان دانشگاه ما بود و میگفت بیشترین مشتریان بانکش یهودیان هستند چرا که در تسهیلات از ربا خبری نیست و مصارف سرمایه گذاری شان شفاف و مشخص است که پولشان در چه کاری (به غیر از تولید سیگار، اسلحه، مشروب، کازینو،...) و نرخ بازده سرمایه گذاری به چه صورت میباشد.
اتفاقا بعدا در گزارش های آماری بانک مرکزی مالزی به این واقعیت اشاره میشد که در برخی بانک های اسلامی که در قالب یک پنجره در بانک های متعارف به ارائه خدمات و ابزارها میپردازند، عمده مشتریان سپرده گذاری و دریافت تسهیلات چینی هستند!

دوره؛ یکسال و فشرده از دوشنبه صبح تا جمعه شب و گاهی شنبه ظهر با 14 عنوان درسی تمام شد و حالا خود دانشجو باید برای کارآموزی برای 6 ماه با یک نهاد مالی اسلامی به توافق رسیده و در پایان با ارائه گواهی از آن نهاد، مدرک حرفه ای خود را از دانشگاه دریافت نماید. بیاد دارم با چند نفر ذینفوذ برای پیدا کردن یک جای مورد تایید دانشگاه رایزنی کردم که در پاسخ می گفتند چون از ایران هستی به لحاظ حساسیت های امنیتی و مذهبی شانست خیلی کم است! با این حال خودم راسا اقدام کردم و در یک اجلاس بین المللی پس از ملاقات با مدیرعامل یکی از بانکها موافقت او را گرفتم و بعد از چند روز در بانک وی و در تیم برنامه ریزی راهبردی و توزیع محصولات مشغول کار شدم. روز شروع کار برایم جالب بود؛ تلفن بین المللی، اکانت و ایمیل و کارت ورود و خروج و...همه چیز آماده بود و مدیر آن بخش گفت: اساس کار ما اعتماد است مگر خلافش ثابت شود! هفته بعد هم به درخواست آن مدیر و بجای ایشان به مدت یک هفته در یک دوره اجرایی بانکداری سرمایه گذاری اسلامی در یک هتل 5 ستاره شرکت کردم. 

یکی از امکاناتی که در تمامی بانک های مالزی و اکثر کشورها موجود است، ترمینال استخراج اطلاعات مالی بلومبرگ است که به صورت Real Time به کاربر اطلاعات لحظه ای روز دنیا را می دهد که برای آموختن نحوه استخراج دیتا یک هفته در دفتر بلومبرگ واقع در برج دوقولو برایمان دوره برگزار شد. گاهی مدیرعامل چند ساعت یا گاهی چند دقیقه قبل از مصاحبه با شبکه های بین المللی و یا ایراد سخنرانی و ارائه، از آخرین اوضاع نظام مالی اسلامی جهان نظیر میزان انتشار اوراق صکوک، سهام و...درخواست آمار لحظه ای داشت که فورا برایش می فرستادیم و گاهی حتی متن سخنرانی خود را می فرستاد و ما مکتوب اظهار نظر می کردیم.

در این 6 ماه چند نکته برایم جالب بود:
برای من ایرانی و خارجی امکان شرکت و ابراز نظر در جلسات مدیران بانک فراهم بود.
مدیرعامل و همه اعضای هیات مدیره همیشه در دسترس بودند و با تلفن و ایمیل داخلی بلافاصله می شد آنان را در جریان هر موضوعی قرار داد.
در یک دپارتمان، مالایی مسلمان، با حجاب، بدون حجاب، هندی، چینی و اروپایی همه با هم صمیمانه کار می کردند.
در هر جلسه و مناسبت مالی که می خواستم در سراسر کشور با هماهنگی بانک شرکت می کردم.

اکنون با مرور خاطرات و تجربیات آن روزها چند سوال تکراری به ذهنم خطور می کند:
1. ما که 40 سال است نظام مالیمان 100 درصد اسلامی است، چه الگو و تجربه موفقی برای ارائه به جهان داریم؟ آیا توانسته ایم از آن در تعامل مالی با 55 کشور اسلامی بهره ببریم؟   
2. آیا ما هم اینقدر تولرانس داریم تا در دانشگاهایمان که مدعی این رشته اند، دیگر مذاهب و ادیان را برای تحصیل و اظهار نظر در مالی اسلامی بپذیریم؟
3. آیا با پیش فرضهایی که در ذهنمان است که هر کس از خارج می آید، یا خارجی است و دارای تجربیات و دیدگاه های متفاوتی می باشد، جاسوس و خطرناک است، می توانیم منهای وجود نیروی انسانی بین المللی شرکت های به معنای واقعی بین المللی داشته باشیم؟

نوشته: امیرعباس زینت بخش